W przeszłości Nieszawę i okoliczne miejscowości zamieszkiwała ludność zróżnicowana pod względem narodowościowym i wyznaniowym. Pod koniec XVIII w. rozpoczęła się kolonizacja, co przyczyniło się do osiedlania, również na terenie Kujaw, ludności ewangelickiej. Po powstaniu styczniowym nielicznie zasiedliła te tereny ludność rosyjska, a nieco później społeczność żydowska. Nieszawscy ewangelicy w 1766 r. stanowili grupę 136-osobową, a w 1786 r. mieszkały tu tylko 102 osoby .
Początkowo dom modlitwy i cmentarz urządzili sobie w zawiślańskiej miejscowości Rybitwy (wówczas mieszkała tam duża grupa ewangelików), należącej do parafii Nieszawa. Ewangelicy uznawali jurysdykcję kościoła rzymskokatolickiego, więc nie mając własnego zboru, korzystali z kościoła parafialnego w Nieszawie . Zawierali związki małżeńskie, chrzcili dzieci, ale nie zezwalano im na urządzanie ewangelickich nabożeństw. Uroczystości te celebrowane były przez aktualnie urzędującego pastora włocławskiego.
W 1820 r. społeczność ewangelicka rozpoczęła starania zmierzające do przejęcia nieszawskiego kościoła św. Wojciecha, ale miejscowi katolicy wraz z proboszczem Fabianem Sebastianem Widerą nie dopuścili do tego, a samo przedsięwzięcie przyjęli z oburzeniem . Pierwszym pastorem we Włocławku w latach 1829-1835 był Juliusz Teodor Ludwig - zaliczany do najwybitniejszych duchownych kościoła ewangelicko-augsburskiego w Królestwie Polskim. Jego następcą w latach 1836-1844 był pastor Gustaw Müller .
Rok 1838 był dla nieszawskiego środowiska ewangelików ważny z uwagi na fakt utworzenia filii parafii włocławskiej, którą w latach pięćdziesiątych przekształcono w samodzielną, ale bezetatową parafię ewangelicko-augsburską. Tworzenie samodzielnej parafii w Nieszawie przypisane jest pastorowi Bogumiłowi Tydelskiemu, zarządzającemu kościołem ewangelicko-augsburskim we Włocławku w latach 1844-1868. W omawianym czasie do nieszawskiej parafii przyjeżdżał włocławski pastor dwanaście razy do roku .
Parafia nieszawska funkcjonowała w jednej z czterech diecezji kościoła ewangelicko-augsburskiego w Królestwie Polskim - w diecezji płockiej z superintendentem na czele. Generalny superintendent rezydował w Warszawie. Najwyższą władzę sprawował konsystorz, którego prezesem była i jest obecnie osoba świecka. Kościół ten działał na podstawie ukazu carskiego - Ustawy dla Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Królestwie Polskim z dnia 20 II 1848 r.” .
W roku 1876 w Nieszawie zamieszkiwało 125 ewangelików. Dla swoich dzieci uruchomili szkołę wyznaniową z językiem niemieckim . Placówka ta miała za zadanie zapewnić zachowanie odrębności narodowej i wyznaniowej. Gwarantować miała nauczenie najmłodszej generacji samodzielnego czytania Pisma Świętego oraz przygotowanie dzieci i młodzieży do udziału w życiu społeczności ewangelickiej i czynnego udziału w nabożeństwach .
Przy ogromnym poparciu ewangelików mieszkających w Ciechocinku, Wołuszewie, Słońsku oraz w miejscowościach położonych po drugiej stronie Wisły wznowiono starania o budowę świątyni, które ostatecznie zakończyły się wzniesieniem w 1882 r. okazałego kościoła. Powodzenie tego przedsięwzięcia oraz dalsze funkcjonowanie szkoły nieszawscy ewangelicy zawdzięczają pastorowi Rudolfowi Zirkwitz .
Budowlę kościoła usytuowano w południowej części miasta przy ul. Włocławskiej ( dziś Narutowicza ). Wybudowano ją z czerwonej nieotynkowanej cegły. Strzelista, potężna wieża o wyjątkowo dekoracyjnym charakterze dominowała nad budowlą i nad tą częścią miasta. Jednonawowy kościół stanął na zakończeniu osi ciągu ulic: od kościoła farnego, poprzez rynek, ul. Długą ( 3 Maja ), aż do drogi prowadzącej na Przypust. Główne wejście zaplanowano od strony zachodniej, zaś ołtarz główny, nad którym znajdował się okrągły świetlik - stanął przy ścianie wschodniej. Imponujących rozmiarów galeria chóru okalała świątynię od strony południowo – zachodnio - północnej. Wystrój wnętrza uzupełniały dwa boczne ołtarze.
Na obszernej działce, po drugiej stronie ulicy, pobudowano budynek biura, dom mieszkalny dla pastora i obsługi kościoła. Posesję otoczono murowanym parkanem. Elementem dekoracyjnym była figurka przydrożna na murowanej podstawie - Serce Jezusowe - usytuowana od strony ul. Zjazd. Jednocześnie z rozpoczęciem budowy świątyni, ewangelicy zakupili działkę przy szosie aleksandrowsko - włocławskiej i założyli tam swój cmentarz .
Pierwszym pastorem urzędującym i mieszkającym w Nieszawie (1919-30) był Otton Fryderyk Krenz. Pastor Krenz był również wykładowcą w nieszawskim Seminarium Nauczycielskim im. Władysława Jagiełły . Jego następcą był Oskar Fryderyk Berthold ( 1935-39 ). Na uposażenie pastora składały się datki wiernych oraz kwota dofinansowania przez państwo. W parafii istniał świecki zarząd w postaci kolegium kościelnego, dozoru kościelnego. Członkowie wybierani byli przez parafian, a ich zadaniem było czuwanie nad wypełnianiem obowiązków przez pastora, układanie preliminarza budżetowego, ustalanie wysokości składki oraz opieka nad kształcącą się młodzieżą .
Nadal funkcjonowała szkoła, lecz niewielka społeczność i mały przyrost naturalny ( 3 - 5 dzieci rocznie) powodował konieczność łączenia klas. Przybyli do Nieszawy nauczyciele z Włocławka, bardzo dobrze wykształceni i przygotowani do zawodu .
W latach 1919-39 liczba mieszkających w Nieszawie ewangelików wahała się od 100 do 120 osób. W powyższym przedziale czasowym w miasteczku i na obrzeżach mieszkała i pracowała zawodowo niżej podana 45-osobowa reprezentacja :
Arndt Rudolf - rolnik
Bensler Edward - właściciel domów
Berthold Oskar Fryderyk - pastor
Dams Karol - śpiewak kościelny
Deide Aleksander - młynarz
Deide Hugo - rzeźnik
Dekkert Juliusz - dozorca
Ejze Gertruda - urzędnik magistratu
Ejze Gustaw - powroźnik
Ejze Karol - piekarz
Ejze Maria - sprzedawczyni w piekarni
Ejze Rudolf - właściciel sklepu, burmistrz
German Teodor - nauczyciel
Glaza Natalia - kelnerka
Hanke Juliusz - kantor
Heine Rudolf - nauczyciel
Henselcit Gustaw - zakrystian
Honke Artur - absolwent seminarium nauczycielskiego
Kołogryf Jerzy - taksator ubezpieczeniowy
Krenz Otton Fryderyk - pastor
Kurt Alfons - kupiec
Pieper Ida - właścicielka domów
Rabe Emma - właścicielka domów
Ratz Piotr - robotnik
Roge Emil - badacz mięsa
Rode Fryderyk - pracownik kościoła
Roge Aleksander - absolwent seminarium
Roge Amelia - nauczycielka
Roge Jerzy - stolarz
Roller Ernest - organista
Roller Julian - nauczyciel
Schafrik August - rolnik
Schafrik Leokadia - wędliniarka
Schubert Albert - wozak
Stadelmeir Anna - pomoc domowa
Stryszak Hildegarda Luiza - krawcowa
Szulc Karol - przemysłowiec
Teiertag Jan - szewc
Wendtland Ernest Adolf - rzeźnik
Wizer Michał - kościelny
Wons Albert - kupiec
Wons Albert - kupiec
Zielke Emanuel – rybak
Żychowicz Karol Bruno – młynarz

Przez trzy stulecia przenikały się wpływy wielonarodowej i wielowyznaniowej społeczności zamieszkującej i żyjącej zgodnie w miasteczku na nieszawskim brzegu Wisły. Przedstawiciele tej ludności wykonywali różne zawody, zajmowali różne stanowiska i oddanie pracowali społecznie ( straż pożarna, zespoły teatralne, chór ). Struktury te przerwała II wojna światowa, wtedy część Niemców opuściła Nieszawę. Niektórzy z tych, co pozostali, demonstrowali wrogie zachowania wobec współmieszkańców Polaków. Znacznym zgrzytem w sąsiedzkich stosunkach był akt rozstrzelania grupy nieszawian oraz tragiczne wydarzenia datowane na 7 –8 kwietnia 1945 r., kiedy to z rąk grupy samozwańczych „sprawiedliwych” zginęła grupa cywilnych Niemców od lat mieszkających w Nieszawie.
Po wojnie strącono wieżę świątyni ( podobno w poszukiwaniu skarbu ukrytego w kuli wieńczącej iglicę wieży). W latach późniejszych kościół ewangelicki zamieniono na magazyn, a w latach sześćdziesiątych prywatny nabywca odkupił budynek od gminy ewangelicko-augsburskiej i go rozebrał. W latach siedemdziesiątych Konsystorz Kościoła Ewangelicko Augsburskiego w Warszawie zrzekł się na rzecz Skarbu Państwa działek: 477 (plac pokościelny ) i 614 ( plac z zabudową ). Przestał również istnieć cmentarz ewangelicki - o jego istnieniu przypomina kępka brzóz w głębi pola przy ul. Warszawskie.
1 listopada zawsze płonie tam znicz - symboliczne światełko pojednania.